เหตุผลแบงก์ชาติ ต้องเป็นอิสระจากการเมือง ‘ดร.นิพนธ์’ TDRI ออกแถลงการณ์ชี้แจงหลักสากล ทำไมทุกประเทศจึงให้ธนาคารกลางเป็นอิสระ

ดร.นิพนธ์ พัวพงศกร นักวิชาการเกียรติคุณ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ในฐานะ นายกสมาคมเศรษฐศาสตร์แห่งประเทศไทย   และ นายวิศาล บุปผเวส เลขาธิการสมาคมเศรษฐศาสตร์แห่งประเทศไทย  ออกแถลงการณ์เรื่องความขัดแย้งระหว่างธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) กับ ฝ่ายการเมือง และเชิญชวนให้นักเศรษฐศาสตร์ร่วมกันลงนาม 

ทั้งนี้ได้มีการให้เหตุผลว่าทำไมธนาคารกลาง (หมายถึง ธปท.) มีความจำเป็นที่จะต้องเป็นอิสระ โดยประการแรก ธนาคารกลาง ควรมีความเป็นอิสระจากฝ่ายการเมืองในระดับหนึ่ง เพื่อป้องกันมิให้มีการดำเนินนโยบายการเงิน เพื่อตอบสนองความต้องการทางการเมืองระยะสั้น 

ที่อาจส่งผลเสียต่อเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาว ผ่านการมีผลประโยชน์ทับซ้อนเพราะรัฐบาลมีแรงจูงใจที่จะให้ต้นทุนการใช้เงินหรืออัตราดอกเบี้ยต่ำลง

ประการที่สอง การดำเนินนโยบายการเงินภายใต้กรอบเป้าหมายเงินเฟ้อ จะประสบความสำเร็จได้ก็ต่อเมื่อสาธารณชน ตลาดการเงิน ตลาดทุน ตลาดเงินตราระหว่างประเทศ มีความเชื่อใจธนาคารกลางว่าจะแน่วแน่ในการรักษาเสถียรภาพของตลาดทั้ง 3 ที่กล่าวถึงนี้ ทำให้การคาดการณ์เงินเฟ้อ (inflation expectation) อยู่ในกรอบเป้าหมายจริง

ส่งผลให้พฤติกรรมการใช้จ่าย การลงทุน ปริมาณและการหมุนเวียนของเงิน การสร้างสินทรัพย์ทางการเงิน มีเสถียรภาพอย่างแท้จริง ซึ่งจะทำให้เศรษฐกิจเติบโตอย่างมั่นคงในระยะยาว ซึ่งการทำลายความน่าเชื่อถือของ ธปท. นั้นจะทำให้เกิดการเบี่ยงเบนพฤติกรรมในระบบเศรษฐกิจ อาจทำให้เกิดภาวะเงินเฟ้อรุนแรง วิกฤติฟองสบู่ ซึ่งจะทำให้เกิดภาวะเศรษฐกิจถดถอยอย่างรุนแรงในที่สุด อย่างที่เกิดขึ้นในตุรกี

มีงานวิชาการจำนวนมาก ให้การรับรองความสำคัญของเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ อีกทั้งทั่วโลกต่างมีประสบการณ์ที่แสดงให้เห็นว่าการมีเสถียรภาพของราคาของระบบการเงิน และของระบบสถาบันการเงินส่งผลดีต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ในหลายช่องทาง

ทำให้หน่วยเศรษฐกิจ (ประชาชน ธุรกิจ ภาคการเงิน และอื่น ๆ) สามารถวางแผนการจับจ่าย วางแผนธุรกิจ และแผนการเงิน ได้อย่างเหมาะสม ไม่ต้องกังวลกับความผันผวนของราคา ทำให้การใช้จ่าย การลงทุน การออม เป็นไปตามแผนระยะยาวได้ดีกว่า ส่งผลให้เศรษฐกิจขยายตัว ลดความเสี่ยงที่จะเกิดวิกฤติเศรษฐกิจได้

ความเป็นอิสระของธนาคารกลางนั้น ถือเป็นหลักปฏิบัติที่ทั่วโลกให้การยอมรับ ป้องกันการข่มขู่ กดดันจากฝ่ายการเมืองในที่สาธารณะอย่างโจ่งแจ้ง แต่ฝ่ายการเมืองสามารถแสดงความเห็นต่างได้อย่างสุภาพ บนพื้นฐานของหลักการ มีหลักฐานเชิงประจักษ์และข้อมูลสนับสนุนอย่างรอบด้าน ไม่ใช่นำเสนอข้อมูลด้านเดียว