กองเรือรัสเซียในคิวบา ยุทธการสลายวงล้อมในยูเครน ‘รศ.ดร.ปณิธาน’ ชี้รัสเซียเดินเกมสลายแรงกดดันของสหรัฐ และชาติตะวันตกที่มีต่อสมรภูมิในยูเครน

รศ.ดร.ปณิธาน วัฒนายากร นักวิชาการด้านรัฐศาสตร์และความมั่นคงให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าว TNN เมื่อวันที่ 12 มิ.ย. 2567 เกี่ยวกับความพยายามของกองทัพเรือสหรัฐ ในการตามประกอบเรือดำน้ำ “คาซาน” ของรัสเซีย ซึ่งเดินทางไปถึงคิวบา เพื่อเข้าร่วมการซ้อมรบทางทะเลระหว่างรัสเซีย และคิวบา ในมหาสมุทรแอตแลนติก ซึ่งอยู่ห่างจากสหรัฐเพียง 150 กิโลเมตรเท่านั้น

รศ.ดร.ปณิธาน อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับคิวบา ว่าทั้ง 2 เป็นพันธมิตรที่มีความใกล้ชิดกันทางทหารมาก่อน โดยในอดีตสหภาพโซเวียต เคยเข้าไปติดตั้งขีปนาวุธนิวเคลียร์ให้แก่คิวบา จนก่อให้เกิดเป็น “วิกฤตการณ์ขีปนาวุธคิวบา” สร้างแรงตึงเครียดขึ้นในทันที

แต่ภายหลังการสิ้นสุดลงของสงครามเย็น ความสัมพันธ์ทางทหารระหว่างรัสเซียกับคิวบา ก็เปลี่ยนไป แต่ยังถือว่าเป็นพันธมิตรที่ดีกันอยู่ มีการพบปะกันระหว่างผู้นำของทั้ง 2 ประเทศเป็นระยะ เพื่อแสดงความแนบแน่นระหว่างกัน 

แต่ทั้งนี้บนเวทีการเมืองโลก คิวบารักษาระยะห่างกับรัสเซีย โดยลงคะแนนลงงดออกเสียงต่อกรณีที่รัสเซียบุกเข้าไปทำสงครามในยูเครน แต่ก็สนับสนุนรัสเซียในหลายเรื่อง รวมถึงการไม่เห็นด้วยต่อการปิดล้อมทางเศรษฐกิจต่อรัสเซีย

สำหรับความเคลื่อนไหวของรัสเซียนั้น รศ.ดร. ปณิธานกล่าวว่า ประธานาธิบดี ปูตินกำลังจะเดินทางไปเยือนเวียดนาม และเกาหลีเหนือ เพื่อกระชับความสัมพันธ์ทางทหารและการเมือง เพื่อเป็นการโต้ตอบความพยายามของสหรัฐและพันธมิตร ในการกดดันรัสเซียในหลายรูปแบบ 

ไม่ว่าจะเป็นการประชุมสันติภาพ (ที่รัสเซียไม่ได้ถูกเชิญให้เข้าร่วม) การส่งอาวุธเข้าไปในยูเครน และการลดเงื่อนไขในการใช้อาวุธของฝ่ายยูเครน ถือเป็นความพยายามของรัสเซียในการแสดงพลังโต้ตอบกับทางตะวันตก

เมื่อถูกถามถึงวัตถุประสงค์ที่แท้จริงของการเดินทางไปยังคิวบา ของเรือดำน้ำคาซาน รศ.ดร. ปณิธานตอบว่านอกจากเป้าหมายทั่วไปแล้ว เป้าหมายทางทหารโดยเฉพาะ เป็นเพื่อการตอกย้ำว่ากองเรือของรัสเซียสามารถที่จะเข้าไปใกล้สหรัฐได้ 

อีกทั้งในกองเรือยังมีขีปนาวุธรุ่นใหม่ (เซอร์คอน – Zircon) ที่เพิ่งเข้าประจำการ มีความเร็วมากกว่า 1 หมื่นกิโลเมตรต่อชั่วโมง เร็วมากพอที่จะทะลุระบบการป้องกันของสหรัฐและตะวันตกได้ ถือเป็นการกดดันสหรัฐ และตะวันตกให้ลดแรงกดดันต่อรัสเซียในสมรภูมิต่าง ๆ รวมถึงในยูเครนที่กำลังจะเปิดฉากการรบรอบใหม่ในฤดูร้อน (ตั้งแต่เดือน ก.ค.) ที่กำลังจะมาถึงนี้

สำหรับการซ้อมรบนั้น เป็นเพื่อการสร้างชำนาญในการรบของคิวบา ซึ่งรัสเซียเคยทำการซ้อมรบร่วมกับเบลารุส (ประเทศซึ่งมีพรมแดนติดกับยูเครนทางตอนเหนือ) เพื่อการนี้มาก่อนด้วย

เมื่อถูกถามว่ารัสเซียจะมีการจัดส่งอาวุธไปให้ชาติที่เป็นศัตรูกับสหรัฐ หรือชาติตะวันตกหรือไม่ รศ.ดร. ปณิธานตอบว่า มีแนวโน้มที่จะเป็นไปได้ โดยอาจจะมีการส่งผ่านบางประเทศเช่นเกาหลีเหนือ อีกทั้งเมื่อพิจารณาถึงท่าทีการโต้ตอบกันระหว่างรัสเซีย กับชาติตะวันตก ก็มีแนวโน้มที่สงครามจะบานปลายอยู่ดี

สำหรับโอกาสที่กองเรือของสหรัฐ ซึ่งถูกส่งเข้าไปจับตาดูความเคลื่อนไหวของเรือดำน้ำคาซานของรัสเซียในคิวบ้านั้น ร.ศ. ดร. ปณิธานกล่าวว่า อาจจะมีโอกาสที่จะกระทบกระทั่งกันบ้าง แต่คงไม่มาก เนื่องจากกองเรือของรัสเซียที่ถูกส่งไปมีขนาดเล็ก (เรือรบ 1 ลำ, เรือดำน้ำ 1 ลำ และเรือสนับสนุน 2 ลำ)

กองเรือสหรัฐ ถึงแม้จะเข้าไปติดตามอย่างใกล้ชิด แต่คงจะไม่เข้าไปประชิดโดยเฉพาะในน่านน้ำคิวบา หรือน่านน้ำสากล เพื่อป้องกันความตึงเครียดที่ไม่จำเป็น เป็นการติดตามในลักษณะเป็นเงา (Shadowing) ติดตามกองเรือรัสเซียตลอด 24 ชั่วโมง