จุดเปลี่ยนการเมืองอินเดีย: ชัยชนะบนความพ่ายแพ้ของนายกฯ โมดี ในการเลือกตั้งที่ผ่านมา

การเลือกตั้งทั่วไปของอินเดียเพื่อให้ได้สมาชิกโลกสภาชุดที่ 19 ได้เสร็จสิ้นลงแล้วในวันที่ 1 มิถุนายน 2567 และเป็นการเลือกตั้งที่พลิกความคาดหมายอย่างมาก พรรค BJP (Bharatiya Janata Party) ของนเรนทรา โมดี ที่ครองอำนาจตั้งแต่ปี 2557 ชนะการเลือกตั้ง แต่ไม่ได้รับชัยชนะแบบเบ็ดเสร็จเด็ดขาด

พรรค BJP ได้ที่นั่ง ส.ส.เพียง 240 ที่นั่ง จาก 543 ที่นั่ง ไม่ถึงครึ่งหนึ่ง หรือ 272 ที่นั่ง BJP สูญเสีย 63 ที่นั่ง ทำให้พรรค BJP ต้องพึ่งพิงพรรคการเมืองอื่น ๆ ในกลุ่มพันธมิตรประชาธิปไตยแห่งชาติ (NDA) เพื่อจัดตั้งรัฐบาลผสม

จุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้พรรค BJP ไม่ได้รับชัยชนะแบบเด็ดขาด คือ ความพ่ายแพ้ที่เมืองลัคเนา เมืองหลวงของรัฐอุตตรประเทศ ทางภาคเหนือ 

เพราะเหตุใดที่รัฐอุตตรประเทศมีความสำคัญมากต่อการเมืองอินเดีย เหมือนพื้นที่ภาคอีสานของไทย

คำตอบ คือ รัฐอุตตรประเทศมีประชากรจำนวนมาก มีประชากรราว ๆ 241 คน ซึ่งใกล้เคียงกับเพื่อนบ้านคู่รักคู่แค้นอย่างปากีสถาน มีที่นั่งในโลกสภา 80 ที่นั่ง รัฐอุตตรประเทศจึงเป็นหัวใจของการเลือกตั้งอินเดีย และเป็นหัวใจสำคัญของพรรค BJP

ในการเลือกตั้งปี 2562 พรรค BJP ได้ 62 ที่นั่งจากทั้งหมด 80 ที่นั่งของรัฐนี้ แต่ในปีนี้ พรรค BJP กลับได้เพียง 33 ที่นั่ง

ช่วงการหาเสียงเลือกตั้ง โมดีทุ่มเทกับพื้นที่แห่งนี้มาก ถึงขนาดได้ไปทำพิธีเปิดวัดพระรามอโยธยา
เทวสถานของศาสนาฮินดูเมื่อเดือนมกราคม เพื่อซื้อใจชาวอินเดียที่นับถือศาสนาฮินดู สถานที่ดังกล่าวเคยมีความขัดแย้งระหว่างชาวฮินดูกับชาวมุสลิมในอินเดียเป็นระยะเวลาหลายสิบปี กระทั่งนำไปสู่การจลาจลใหญ่ระดับทั่วประเทศในปี 2535 ซึ่งได้คร่าชีวิตผู้คนไปถึง 2,000 คน ส่วนมากเป็นชาวมุสลิม 

การลงทุนลงพื้นที่เปิดวัดพระรามอโยธยากลับส่งผลลบต่อโมดี และพรรค BJP อย่างคาดไม่ถึง

ไม่เพียงแต่ประเด็นการชูชาตินิยมฮินดูที่ทำให้โมดีไม่ชนะเลือกตั้งแบบถล่มทลาย แต่ประเด็นความยากจนราคาผลิตผลทางการเกษตรที่ตกต่ำก็เป็นปัจจัยหลักที่สั่นคลอนอำนาจของพรรค BJP เพราะก่อนการเลือกตั้งไม่กี่เดือน ได้เกิดการประท้วงของเกษตรกรครั้งใหญ่ เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลโมดีแก้ปัญหาราคาพืชผลตกต่ำ รวมทั้งเรียกร้องให้มีมาตรการบรรเทาหนี้สินของเกษตรกร

แต่ BJP ไม่สามารถแก้ไขปัญหาดังกล่าวให้กับกลุ่มเกษตรกรกลุ่มใหญ่ที่เป็นฐานเสียงของทุกพรรคได้ และกลุ่มเกษตรได้ลงโทษ BJP กับการเลือกตั้งครั้งนี้

ขณะเดียวกัน ปัญหาจำนวนคนว่างงานที่เพิ่มขึ้น โดยเพิ่มขึ้นอยู่ที่ 8.1% ในช่วงก่อนการเลือกตั้งทั่วไป  การมีรายได้ลดลง และอัตราเงินเฟ้อที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่องเป็นปัจจัยที่ทำให้ BJP สูญเสียที่นั่งในหลายพื้นที่ 

หันกลับไปดูที่ฝ่ายค้านในนาม “กลุ่มพันธมิตรรวมเพื่อการพัฒนาแห่งชาติอินเดีย” (Indian National Developmental Inclusive Alliance – INDIA ) ได้ที่นั่งมากกว่า 230 ที่นั่ง โดยพรรคแกนนำอย่างพรรค Congress ภายใต้การนำของราหุล คานธี ได้ที่นั่ง 99 ที่นั่งจาก 52 ที่นั่งในการเลือกตั้งครั้งที่แล้ว

ช่วงก่อนการเลือกตั้ง ราหุล คานธี ทายาทแห่งตระกูลการเมืองคานธี ได้เดินสายหาเสียงกับคนรากหญ้าทั่วประเทศ ราหุลได้ชูประเด็นการแก้ไขปัญหาการว่างงานและราคาสินค้าที่แพง และได้โจมตี BJP ว่าไม่ได้ช่วยเหลือคนรากหญ้าอย่างแท้จริง

ผลการเลือกตั้งอินเดียกำลังสะท้อนว่า โมดีได้ผ่านจุดสูงสุดทางการเมืองเรียบร้อยแล้ว เป็นชัยชนะที่ตั้งอยู่บนความพ่ายแพ้ของ BJP การบริหารประเทศของโมดีสมัยที่ 3 จะไม่ราบรื่น และในมุมกลับกัน ราหุล คานธี ผู้พ่ายแพ้ในการเลือกตั้งครั้งนี้กลับมีความหวังที่จะรื้อฟื้นความยิ่งใหญ่ของตระกูลคานธี และพรรค Congress ในการเลือกตั้งสมัยหน้า

เป็นชัยชนะที่ตั้งอยู่บนความพ่ายแพ้ของ BJP

บทความโดย:  รชฏ ปราการพิลาศ นักวิเคราะห์นโยบายและแผน