กระบวนการไพโรไลซิส เทคโนโลยีแปรรูปขยะพลาสติกให้เป็นพลังงาน

จากความพยายามของรัฐบาล ในการแก้ไขปัญหาขยะ จนยกขึ้นมาเป็น วาระแห่งชาติ และ “Roadmap การจัดการขยะพลาสติก พ.ศ. 2561-2573” ของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

และ 1 ใน 5 กรอบแนวคิดที่ถูกบรรจุลงใน Roadmap ฉบับนี้ก็คือ แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ โมเดล BCG (Bio-Circular-Green Economy) ที่รัฐบาลใช้เป็นแนวทางในการวางยุทธศาสตร์ชาติ และแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับปัจจุบันนั่นเอง 

ด้วยเหตุนี้ จึงเกิดแนวคิดว่า “เราจะนำพลาสติก กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้อย่างไรบ้าง ?” นั่นเอง

แนวคิดดั้งเดิมในการนำพลาสติกกลับมาใช้ใหม่ คือการ หลอมพลาสติกขึ้นมาใหม่ ซึ่งวิธีการนี้ มีข้อจำกัดในเรื่องประเภทของพลาสติก โดยพลาสติกอาจแบ่งได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ 

1. พลาสติกที่คงรูปถาวร หรือพลาสติกเทอร์โมเซท
2. พลาสติกที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้ หรือเทอร์โมพลาสติก

ข้อสังเกตง่าย ๆ เกี่ยวกับพลาสติกเทอร์โมเซท คือ มีความแข็ง และทนทานสูง ไม่หลอมละลายเมื่อถูกความร้อน เหมาะแก่การนำไปใช้เป็นชิ้นส่วนที่ต้องการความทนทานสูง และ/หรือทนไฟ เช่นกรอบปลั๊กไฟ

แต่จะอย่างไรก็ตาม ด้วยวิธีการดังกล่าวนั้น ยังคงไม่เพียงพอต่อการรับมือต่อปัญหาขยะพลาสติก จึงมีความพยายามที่จะค้นคว้าหาวิธีการใหม่ ๆ ในการนำพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์

สำหรับการเผา เพื่อการนำความร้อนจากการเผาไหม้มาใช้ในการผลิตกระแสไฟฟ้านั้น เป็นส่วนหนึ่งของ “แผนพัฒนาพลังงานทดแทน และพลังงานทางเลือก (พ.ศ. 2558-2579)”

แต่ทว่า ไม่ว่าจะใช้เทคโนโลยีการเผาที่ดีแค่ไหนก็ตาม แต่สิ่งที่ปฏิเสธไม่ได้คือ โอกาสในการเกิดมลพิษทางอากาศ ไม่ว่าจะใช้เทคโนโลยีในการเผาที่ดีแค่ไหนก็ตาม

นอกจากนี้ ประชาชน ไม่มีความมั่นใจในการควบคุมมลพิษของโรงงานไฟฟ้าพลังงานขยะ ไม่ว่าจะปัญหาเรื่องกลิ่น, สุขอนามัย และมลพิษ

นอกจากนี้ จากรายงานของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร เรื่อง “โรงงานไฟฟ้าพลังงานขยะ ทางแก้ปัญหาขยะล้นเมืองหรือเพิ่มมลพิษให้ชุมชน” มีตัวอย่างกรณีศึกษาจากสหรัฐอเมริกา ซึ่งตรวจพบว่า โรงไฟฟ้าพลังงานขยะที่สำรวจ (2 แห่ง) นั้น มีการปล่อยมลพิษที่มีอันตรายสูง เช่น ไดออกซิน สารหนู แคดเมียม โครเมียม ปรอท ฝุ่นละอองขนาดเล็ก และก๊าซที่มีฤทธิเป็นกรด

ดังนั้น การใช้เตาเผาขยะ หรือการนำขยะไปเผาเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้านั้น ยังคงเป็นวิธีการที่มีความกังขาในปัญหาสิ่งแวดล้อมอยู่ดี 

“กระบวนการไพโรไลซิส” (Pyrolysis Pyrolysis) คือกระบวนการสลายตัวของวัสดุที่อุณหภูมิที่สูง ภายใต้บรรยากาศเฉื่อย จนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง “องค์ประกอบทางเคมี” ของวัสดุ

ในความเป็นจริงแล้ว กระบวนการไพโรไลซิส เป็นกระบวนการที่อาจพบได้ทั่วไป เช่น การเผาไม้เพื่อผลิตถ่าน หรือกระบวนการคาราเมลไลเซชัน (Caramelization) ซึ่งเป็นการให้ความร้อนสูงแก่น้ำตาล จนกลายเป็นผลึกสีน้ำตาล ที่มีรสหอมหวานกว่าเดิม หรือการเคี่ยวน้ำตาล

และในอุตสาหกรรมเคมี กระบวนการไพโรไลซิสถูกใช้อย่างกว้างขวางเช่น เพื่อการผลิต ฮอร์โมนพืช “เอทิลีน  (Ethylene)” และ เชื้อเพลิงชีวมวล (Biofuel)

สำหรับพลาสติกนั้น เนื่องจากสารตั้งต้นสำคัญในการผลิตมาจากน้ำมัน จึงมีความพยายามในการประยุกต์ใช้กระบวนการไพโรไลซิส เพื่อแปรสภาพของชิ้นพลาสติก ให้กลายเป็นของเหลว เพื่อนำกลับไปใช้ใหม่ในฐานะน้ำมันเชื้อเพลิง
ซึ่งในปัจจุบัน ประเทศไทยมีการวิจัยและพัฒนาจนสามารถนำไปใช้งานได้จริงในเชิงพาณิชย์แล้วด้วยเช่นกัน

และนอกจากพลาสติกแล้ว ยาง ที่ผ่านการใช้งานมาแล้ว ก็สามารถนำไปผ่านกระบวนการไพโรไลซิส เพื่อผลิตน้ำมันเชื้อเพลิงได้ด้วยเช่นกัน

สำหรับการใช้งานจริง และการส่งเสริมโดยภาครัฐนั้น ในปัจจุบัน สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน ได้มีการส่งเสริม โครงการแปรรูปขยะพลาสติกให้เป็นน้ำมัน

โดยคัดเลือกองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น หรือเทศบาลที่มีศักยภาพด้านปริมาณขยะ ซึ่งมีปริมาณขยะพลาสติก ไม่น้อยกว่า 30 ตันต่อวัน

ตัวอย่างชุมชนที่ประสบความสำเร็จแล้ว ได้แก่เทศบาลเมืองวารินชำราบ, เทศบาลนครขอนแก่น และเทศบาลเมืองหัวหิน ซึ่งมีกำลังการผลิตน้ำมันจากขยะพลาสติกได้มากถึง 4,500 ลิตรต่อวัน ในขณะที่สำหรับเทศบาลเมืองพิษณุโลก มีกำลังผลิตสูงมากถึง 10,400 ลิตรต่อวันเลยทีเดียวแต่จะอย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะใช้กระบวนการในการกำจัดขยะที่เลอเลิศปานใด ใช้เทคโนโลยีในการกำจัดขยะที่สูงเพียงใดก็ตาม

การคัดแยกขยะก่อนเข้ากระบวนการ ยังคงเป็นหัวใจสำคัญที่สุดในการควบคุมประสิทธิภาพ และการควบคุมมลพิษอยู่ดี ยิ่งมีสิ่งแปลกปลอมหลุดเข้าไปมาก ประสิทธิภาพก็จะยิ่งลดลง และโอกาสเกิดมลพิษก็จะยิ่งสูงมากยิ่งขึ้น

และการคัดแยกขยะที่มีต้นทุนน้อยที่สุด แต่เกิดประสิทธิภาพสูงที่สุด คือการ “คัดแยกตั้งแต่ตอนทิ้ง” โดยพวกเราแต่ละคนในสังคม

แน่นอนว่า การบริหารจัดการการขนส่งขยะของท้องถิ่น ไม่ว่าจะในกรุงเทพมหานคร หรือตามเทศบาล/องค์การบริหารส่วนตำบล จำเป็นจะต้องมีการปรับปรุงพัฒนาให้มากกว่านี้ แต่จิตสำนึกของพวกเราคนไทยทุกคน ก็จำเป็นที่จะต้องพัฒนาปรับปรุงแก้ไขตามไปด้วยเช่นกัน

การกำจัดขยะ ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของการใช้ภาษีอากรโดยภาครัฐ แต่หมายถึงการใช้ทรัพยากรของประเทศ​ในการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมด้วย

นี่จึงเป็นเรื่องที่พวกเราจะต้องช่วยกัน เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมที่ดี สะอาด และปลอดภัย เอาไว้ให้ลูกหลานของพวกเราได้ใช้ร่วมกัน

โดย ศิราวุธ ภุมมะกสิกร

ขอขอบคุณการสนับสนุนข้อมูลจากบริษัท ONE MORE LINK จำกัด